ZAZACA HAKKINDA DİLBİLİMCİLER NE SÖYLÜYOR.? İŞTE DÜNYACA ÜNLÜ DİLBİLiMCİLER VE GÖRÜŞLERİ

          

Türkiye’de en büyük üçüncü etnik kimlik olan Zazaların konuştuğu dil Zazaca hakkında geçmişten günümüze süregelen tartışmalar olmuştur. Dil mi lehçe tartışması günümüzde de devam ediyor. Peki gerçek ne?

Dilbilimi alanında uzman kişilerin görüşlerinin derledik. İşte yabancı dilbilimcilerin Zazaca hakkında söyledikleri...

        Zazaca‘nın mazisi Kürtçe‘nin kinden daha eskidir. Kürtçe‘den önce bu bölgede  Zazaca konuşuyordular.  Prof. Dr.Joyce BLAU:)Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü)

      Dil bilimcileri ve Zazalar, Zazaca/Dımılıce’yi bir dil olarak kabul eder.
Keza İranoloji dilbilimine göre de, Zazaca başlıbaşına bir dildir.
Kürdolojinin babası sayılan V. Minorsky; ve David Mc Kenze, Prof, Goiche Kojima, Susani, gibi bilim adamları Zazaca'nın bir Kürt lehçesi olmadığını kanıtlamışlardır.

     Dilbilim alanında Dünyanın en büyük ismi olarak nitelendirilen Chomsky, Avrupalı öğrencilerin Zazaca üzerine yaptığı bir araştırmada Zazaca için "Müstakil bir dildir" ibaresini kullandı. Dünyanın en büyük dil bilimcisi olarak nitelendirilen... ve dil konusunda tartışılmaz üstad olarak nitelendirilen Noam Chomsky, üniversite öğrencilerinin "Zazaki" konulu araştırma konusunda yapılan çalışmada 

      W.B.Lockwood Überblick über die indogermanischen Sprachen adlı eserinde Kuzey-Batı diyalektlerinin iki tanesi bugün o eski bölgelerinin dışında varlıklarını sürdürmektedirler: “Goranca ve Zazaca.” Doğu Türkiye’de Kürtler arasında küçük topluluklar halinde yaşayan Zazalar, Hazar Denizi’nin güney kıyılarındaki Deylem den göçenlerin devamıdırlar ve bunların bir bölümü atalarının dilini günümüze kadar koruyabilmişlerdir. Kendileri bu dile Dimli demektedirler.

       Alman Coğrafyacı W.D.Hütteroth 1982 yılında “Türkei” adı altındaki eserinde Zazalar hakkında bunları yazar: „Türkiyede dil istatistiğinde Kürtçe konuşan olarak gösterilenler, aslında başka bir dil konuşuyorlar. Bingöl, Elaziğ, Erzincan ves. Vilayetlerinde konuşulan “Zaza” Dili, kendi başına bir dildir.

       Alman İranolog J.Meyer-Ingwersen 1976 yılında“Zur sprachlichen Situation in der Türkei” adında yazdığı makalede Zazaca’yi kendi başına bir dil olarak ele almıştır ve şöyle yazmıştır: Türkiye de azınlıkların dili söyledir: Kurdmanci ve Zaza. Zazaca bir lehçe olmadığı halde, bazı Zazalar kendileri Kürt olarak görüyorlar.

       Amerikalı T. L. Todd’un 1985 yılında A Grammar of Dimili also known as Zaza, adı altında Zazaca üzerine yaptığı doktora calışmasında Zazaca’nın tartışmasız bir dil olduğunu ortaya koymuştur.[52] 290 sayfa olan kitap, Zazaca’nın “Sesbilimi, Biçimbirimi, Sözdizimi ana bölümleri ve bazı fiil çekimi ile küçük bir Zazaca-İngilizce sözlüğünden oluşmaktadır. “Dimili, Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-­iran dil grubuna dâhil, irani bir dildir.” Aynı yılda

Alman Dilbilimci G.Bossong,“Emprische Universalienforschung”(1985) Zazacayı kendi başına bir dil olarak ele almıştır.

     Ngvar Svanberg:Zazaca, Türkiye’nin doğusunda küçük adacıklara yayılmış olarak görülen Kuzey-­İrani bir dildir. Zazaca konuşanların çoğu gelenekçi Sünni Müslümanlardır. Ama bunların arasında alevi gruplar da vardır. Dersim’de Zazaca konuşanlar dillerini “Dimilice” olarak anarlar. Avrupa’daki Kürt milliyetçileri Zazaca’nın Kürtçe’nin bir lehçesi olduğunu ileri sürerler; ki, bu iddianın dilbilimsel hiçbir dayanağı yoktur. Bununla birlikte Zazaca konuşanlar, geleneksel bir yaklaşımla Kürt sayılan çeşitli tribal gruplara bağlıdırlar. Çok az araştırılmış olan Zazaca, kaybolmadan önce kesinlikle daha fazla derinlemesine belgelenmelidir.”

  İngiliz Iranolog J.R.Payne 1987 yılında Iranian Languages adındaki makalesinde Zazacayı kendi başına bir dil olarak ve Kuzey-Batı İrani bir dil olarak tanımlar. Aynı yıl içerisinde Amerikalı Dilbilimci M.Ruhlen “A Guide to the World’s Languages” adındaki Eserinde Zazaca’yı kendi başına bir dil olarak sınıflandırmıştır.

   İranolog olan diğer bir Fransız P.Lecoq “Le classement des langues irano-aryennes occidentales” Zazacayı İrani dillerin Hirkani grubu olarak sınıflandırarak, Zazaca’yı kendi başına bir dil olarak ele alır. [60]

     

  İranolog Prof. Dr. Ludwig Paul, 1990’lı yıllardan beri Zazaca üzerine çalışmalar yapmaktadır. 1995 yılında “Zazaki” adı altında Zazaca’nın Lehçeleri üzerine doktorasını tamamlamıştır. Ve Zazaca’nın tartışmasız bir dil olduğunu ortaya koymuştur. 1998 yılında “The Position of Zazaki among West Iranian Languages” ve 2009’da da “Iranian Languages” adlı kaynak kitapta “Zazaki” adında makaleleri de bulunmaktadır.

    “Kürdistan Milliyetçilik ve Dil” kitabının yazarı Amir Hassanpour gibi kimi Kürt dilbilimciler, Zazaca’nın Kürt lehçelerinden yapısal olarak farklı olduğunu yazar.

Ağırlıklı olarak Kürtçe üzerine çalışmalarıyla tanınan Dilbilimci Geoffrey Haig de bir Makalesinde aynen böyle yazar: „Bütün İranologlar Zazaca kendi başına bir dildir derler.”

    Biz dilbilimciler açısından Zazaca ve Kurmanci ayrı dillerdir. Bu yüzden biz, kök araştırmalarına her iki dili birbirinden ayırt ederek inmek zorundayız. Prof. Heiner Eichner

      Diller üzerine bilimsel çalışmalar yapan Alman dilbilimci Oscar Mann yaptığı uzun çalışmalar sonrası 1906 yılında PRUSYA BİLİMLER AKADEMİSİNE gönderdiği bilimsel raporda ZAZACA BAĞIMSIZ BİR DİLDİR. KENDİNE HAS ÖZELLİKLERİ VARDIR.

    Karl Haddank Zazaca Üzerine çalışmalar yapımış ve Zazaca kitap çıkarmıştır. Karl Haddank Yayınladığı not/günlük lerde Suriye bölgesinde Zazaca üzerine Çalışma yaptığı sırada bir Kürt emiri ile tanışmış. Kürt emiri, Karl Haddank’ı Zazaca konusunda yanlış bilgilendirmiş.Bunu fark eden Karl Haddank, çalışmasını yarıda bırakmış. yayınladığı not/günlüklerinde dile getirmiştir.